Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, J20 Zirvesi’nde yaptığı konuşmada “İnsan hak ve özgürlükleri ile hukukun üstünlüğüne dayalı evrensel ortak değerler demokrasilerin esaslı unsurudur. Dolayısıyla demokrasiler için bu değerlerin bağımsız mahkemeler oluşturmak, yeterli hukuki mevzuat ve güvenceler sağlamak suretiyle korunması mutlak bir zorunluluktur.” dedi.

Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, 2-5 Eylül 2025 tarihlerinde Güney Afrika Cumhuriyeti’nin Johannesburg şehrinde düzenlenen J20 Zirvesi’ne katıldı.

“Dönüşüm Çağında Adalet: Bağımsızlık, Yenilikçilik ve İş Birliği” temasıyla gerçekleştirilen zirveye, G20 üyesi ülkelerin anayasa mahkemesi ve yüksek mahkeme başkanları ile davetli ülkelerin temsilcileri katıldı. Zirvede, “Yargı Bağımsızlığı ve Hesap Verebilirliğinin Geliştirilmesi”, “Yapay Zekâ Teknolojisi ve Temel Haklar Arasındaki Denge”, “Yargısal İş Birliği Yoluyla İklim Değişikliği Adaleti” ve “Siber Suçla Mücadele” konuları ele alındı. Katılımcılar, ülkelerinin deneyimlerini paylaşarak yargı organlarının güncel gelişmelere uyumları üzerine değerlendirmelerde bulundu.

Küresel Çapta Adaletin Sağlanması İçin İş Birliği Kritik Önem Taşımaktadır

Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya, zirvede yaptığı “Değişen Dünyada İnsan Hakları Yargısını Yeniden Düşünmek” başlıklı konuşmasında, küreselleşen dünyada anayasa yargısının yalnızca ulusal sınırlarda değil, evrensel hukuk normları ve uluslararası yargı içtihatları ile şekillendiğini belirtti. Başkan Özkaya, “Bu nedenle farklı ülkelerin anayasa mahkemeleri ve yüksek yargı organları arasındaki iş birliği; hukukun üstünlüğünü güçlendirmek, bireysel hakları daha etkili korumak ve küresel çapta adaletin tesisi için kritik bir önem taşımaktadır.” dedi.

2. Dünya Savaşı’nın sonuçlarını hatırlatarak tarihten ders alınması gerektiğini vurgulayan Başkan Özkaya, “Süreç içerisinde barışın ne kadar kıymetli olduğu derinden idrak edildi. Bu idrak toplumlar arasında iş birliğini artırdı. İnsan haklarının korunması ve geliştirilmesi konusunda evrensel bir duyarlılık oluştu. Yaşanan acı tecrübelere bağlı olarak uluslararası düzeni ve insan haklarını teminat altına almak için çok taraflı anlaşmalar imzalandı, var olan uluslararası iş birliği yapıları güçlendirildi ve uluslararası yeni mekanizmalar kuruldu. Bugünkü nesiller olarak bu tecrübeleri ve geçmişi gözeterek geleceği inşa etme sorumluluğumuz bulunmaktadır. Bu nedenle, birlikte yaşama kültürünü yeşertmek ve daima yeşil tutmak için geçmişe bakmak ve ders almak zorundayız. Dayanışma, sevgi ve güven duygusu gibi değerleri aşındırmadan daima güçlü tutmak zorundayız. Bütün bunlar insanlığın ortak geleceği açısından son derece önemlidir.” ifadelerini kullandı.

Yargı; Demokrasi, İnsan Hakları ve Hukukun Üstünlüğünün Temel Güvencesidir

Bağımsız bir erk olarak yargının; demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğünün temel güvencesi olduğunu ifade eden Anayasa Mahkemesi Başkanı Özkaya, “İnsan hak ve özgürlükleri ile hukukun üstünlüğüne dayalı evrensel ortak değerler de demokrasilerin esaslı unsurudur. Dolayısıyla demokrasiler için bu değerlerin, bağımsız mahkemeler oluşturmak, yeterli hukuki mevzuat ve güvenceler sağlamak suretiyle korunması mutlak bir zorunluluktur. Bunun da ötesinde, dünyanın her yerinde, o topluma ilişkin anayasal kimliği oluşturan ilke ve değerlerin en önemli güvencesi, bağımsız ve tarafsız bir yargının varlığıdır.” şeklinde konuştu.

Dünyada son yıllarda yaşanan gelişmelere değinerek insan hak ve özgürlüklerinin ciddi tehdit altında olduğuna dikkat çeken Başkan Özkaya, “Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri’nin 2024 yılı Uluslararası Demokrasi Günü mesajında da belirttiği üzere, günümüz itibarıyla temel hak ve özgürlükler dünya genelinde çok büyük bir risk altındadır. Özgürlükler aşınıyor, medeni alan daralıyor, kutuplaşma yoğunlaşıyor ve güvensizlik artıyor.” dedi.

Bu durumun uluslararası barış ve düzene ağır darbe vurduğunu kaydeden Başkan Kadir Özkaya, şöyle devam etti: “İnsanlık tüm bu yaşananlara karşı ortak bir vicdanla haykırmalı, ortak bir vicdanla hareket etmelidir. Dünya üzerindeki tüm yetkili ve ilgililer iş birliği içinde adalet ve ahlak odaklı bir uluslararası ilişki pratiği geliştirmelidirler. İnsanı merkezine alan, güvenlik ve temel hak ve özgürlük dengesini bozmayan hukuk devleti anlayışını özümseyip içselleştirmiş bir hukuk kültürünü yaygınlaştırmanın gereklerini yerine getirmelidirler.”

Barış, Ancak Ahlak ve Adaletin Hüküm Sürdüğü Bir Dünyada Mümkündür

Konuşmasının sonunda adalet ve ahlaki değerlerin önemini vurgulayan Başkan Özkaya, “Unutmayalım ki barış, ancak ahlak ve adaletin hüküm sürdüğü bir dünyada mümkündür. İnsanlığın ortak geleceği ve sürekli barış ancak ahlaki değerlere ve adalete dönülmesiyle mümkündür.” ifadelerini kullandı.

Zirve kapsamında G20 üyesi ülkelerin anayasa mahkemesi ve yüksek mahkeme başkanları ile ikili ilişkilerin geliştirilmesine yönelik verimli görüşmeler gerçekleştiren Anayasa Mahkemesi Başkanı Özkaya’ya, Genel Sekreter Yardımcısı Mücahit Aydın eşlik etti.