Uluslararası İlişkiler

Afrika Anayasa Yargısı Konferansı

Hakkında

Afrika Anayasa Mahkemeleri/Konseyleri ve Muadili Kurumları, 7-8 Mayıs 2011 tarihinde Cezayir’de “Afrika Kıtası Anayasa Yargısı Kuruluş Kongresi”ni gerçekleştirmiştir. Kuruluş Kongresi esnasında “Afrika Anayasa Yargısı Konferansı Örgütünün Tüzüğü” katılımcı devletler tarafından ele alınıp kabul edilmiştir. Ardından Afrika Anayasa Yargısı Konferansı’nın (CJCA) ilk Yürütme Organı ile Genel Sekreteri seçilmiştir. CJCA bu şekilde kurulmuş olup genel sekreterliği ise Cezayir’de oluşturulmuştur.  

CJCA bünyesinde her iki yılda bir Kongre düzenlenmektedir. Kurulduğu tarihten bu yana Cezayir/Cezayir (2011), Cotonou/Benin (2013), Librevil/Gabon (2015), Cape Town/Güney Afrika (2017), Luanda/Angola (2019), Rabat/Fas (2022) ve Victoria Falls/Zimbabve (2024) olmak üzere yedi adet Kongre düzenlenmiştir. Demokratik Kongo Cumhuriyeti, 2026 yılında Afrika Anayasa Yargısı Konferansı'nın (CJCA) 8. Kongresinin çalışmalarına ev sahipliği yapacaktır.

Afrika’da anayasa yargısının desteklenmesi ve bu alanda bilgi ve tecrübe teatisine imkân sağlanması için CJCA tarafından iki Kongre arasında bir uluslararası seminer düzenlenmektedir. “Anayasa Yargıcı ve Siyasi Erk” konulu ilk seminer, 2013 yılında Cotonou’da gerçekleştirilmiştir. “Bireylerin Anayasa Yargısına Erişimi” konulu ikinci uluslararası seminer ise 2017 yılında Cezayir’de düzenlenmiştir. Üçüncü seminer ise Ekim 2021'de Maputo, Mozambik'te “Seçim Süreci: Şeffaflık, Kapsayıcılık ve Dürüstlük” temasıyla gerçekleştirilmiştir.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, 5 Ekim 2017 tarihi itibariyle, Afrika Anayasa Yargısı Konferansı nezdinde gözlemci kurum statüsündedir.  

CJCA 7. Kongresi

Afrika Anayasa Yargısı Konferansının (CJCA) “Temel Bir Değer ve İlke Olarak İnsan Onuru: Anayasal Yorumun, Temel İnsan Haklarının Korunmasının ve Uygulanmasının Kaynağı” temalı 7. Kongresi, 30 Ekim-3 Kasım 2024 tarihleri arasında Zimbabve’nin Victoria Falls şehrinde düzenlenmiştir.

Türk Anayasa Mahkemesini temsilen Kongreye Anayasa Mahkemesi Başkanı Kadir Özkaya katılım sağlamıştır. Başkan Özkaya’ya, Genel Sekreter Yardımcısı Mücahit Aydın eşlik etmiştir.

Kongrenin ilk oturumunda "Temel Bir Anayasal Değer ve İlke Olarak İnsan Onuru" ele alınmıştır.

Kongrenin “Temel Bir İnsan Hak ve Özgürlüğü Olarak İnsan Onuru” konulu ikinci oturumda, Başkan Kadir Özkaya “İnsan Hakları Yargısında İnsan Onurunun Yeri ve Önemi” başlıklı bir konuşma yapmıştır. Başkan Özkaya, konuşmasında insan onurunun tüm insanlara saygı gösterilmesini sağlayan bir etik ve hukuki ilke olarak küresel düzeyde kabul gördüğünü hem barış hem de savaş zamanlarında korunması ve güçlendirilmesi gerektiğinin uluslararası belgelerde vurgulandığını belirtmiştir.

“Anayasal Yorumun Kaynağı Olarak İnsan Onuru” başlıklı 3. oturumun ardından gerçekleştirilen Genel Kurulda söz alan Başkan Özkaya, Afrika Anayasa Yargısı Konferansının çalışmalarında yer almaya devam edeceklerini ve destek sağlamaya da hazır olduklarını ifade etmiştir.

Afrika Anayasa Yargısı Konferansının resmî web sayfasına ulaşmak için tıklayınız.

Kongreler

2022 - Afrika Anayasa Yargısı Konferansının (CJCA) “Afrika Anayasa Yargısı ve Uluslararası Hukuk” temalı 6. Kongresi, 22-24 Kasım 2022 tarihleri arasında Fas’ın başkenti Rabat’ta düzenlenmiştir. Kongreye o dönemin Türk Anayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslan, Üye Yusuf Şevki Hakyemez ve Raportör Abdullah Tekbaş katılmıştır.

Türk Anayasa Mahkemesi Başkanı, Kongrenin 3. oturumunda konuşma yapmış ve konuşmasında uluslararası antlaşmaların konumuna ilişkin anayasal hükümlere ve Türk Anayasa Mahkemesinin uluslararası insan hakları sözleşmelerini yorumlarken ve uygularken benimsediği yönteme değinmiştir.

2019 - Afrika Anayasa Yargısı Konferansının (CJCA) 5. Kongresi, 9-13 Haziran 2019 tarihleri arasında Angola’nın Luanda şehrinde düzenlenmiştir. Dönemin Türk Anayasa Mahkemesi Başkanı ve beraberindeki heyet Kongreye katılmıştır. Mahkeme Başkanı “Türk Anayasa Mahkemesinin İnsan Haklarının Korunmasındaki Rolü” başlıklı bir konuşma yapmıştır.

Ayrıca Kongre’nin kapanış oturumunda Asya Anayasa Mahkemeleri ve Muadili Kurumlar Birliği adına da katılımcılara hitap eden Türk Anayasa Mahkemesi Başkanı, bölgesel kurumlar ile anayasa mahkemeleri arasındaki iş birliğinin önemini vurgulamıştır.

2017 - Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi, 5 Ekim 2017 tarihinde Afrika Anayasa Yargısı Konferansı nezdinde gözlemci kurum statüsü kazanmıştır.