Bireysel Başvuru Basın Duyuruları

Olaylar

Başvurucular farklı tarihlerde Gezi Parkı olayları olarak bilinen ve Türkiye geneline yayılan kitlesel gösterinin İzmir'de gerçekleştirilen kısmına katılmıştır. İzmir İl Emniyet Müdürlüğü görevlilerince hazırlanan tutanaklarda yasa dışı örgütlere mensup veya sempatizan olan birçok kişinin gösterilere katıldığı belirtilmiştir. Bu gösterilerde kalabalık grupların birleşerek birçok özel işyerine, kamu binasına ve araçlarına zarar verdiği, altmış dört güvenlik görevlisinin yaralandığı tespit edilmiştir.

Başvurucular hakkında bir terör örgütü adı altında ve bu yapılara ait açık alan yapılanmalarıyla eylemlere katıldıkları, protesto eylemlerini kontrol altına alarak terör örgütlerinin istemleri doğrultusunda hareket ettikleri ve yasa dışı eylemler organize ettikleri gerekçeleriyle Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından soruşturma başlatılmış ve ceza davası açılmıştır. Ağır Ceza Mahkemesi başvurucuların terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme suçundan 2 yıl 13 ay 15 gün, toplantı ve gösteri yürüyüşüne silahla katılma suçundan 1 yıl 13 ay hapis cezasıyla cezalandırılmalarına karar vermiştir. Mahkeme, kararında başvurucuların görevi yaptırmamak için direnme suçundan 15 ay 18 gün, kanuna aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılma ve uyarılara rağmen dağılmamakta ısrar etme suçundan 5 ay hapis cezasına hükmetmiştir. Mahkeme, görevi yaptırmamak için direnme ve kanuna aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılarak uyarılara rağmen dağılmamakta ısrar etme suçlarından verilen hükümlerin açıklanmasının geri bırakılmasına (HAGB) ve başvurucuların beş yıl süreyle denetime tabi tutulmalarına karar vermiştir.

Karara itirazları reddedilen başvurucular bireysel başvuruda bulunmuştur. Yapılan kanuni düzenlemeden sonra Mahkeme terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme cezasına yönelik temyiz kanun yoluna başvurulması nedeniyle ilgili cezanın infazının durdurulmasına karar vermiştir. Terör örgütüne üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleme suçundan verilen mahkûmiyet kararı yönünden temyiz incelemesi devam etmektedir.

İddialar 

Başvurucular, Gezi Parkı olaylarını protesto etmek amacıyla düzenlenen toplantı ve gösteri yürüyüşüne katılmaları nedeniyle cezalandırılmalarının toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkını ihlal ettiğini ileri sürmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Bireysel başvuru dosyasına göre İzmir genelinde dört gün süren protesto eylemlerine farklı grupların katıldığı ve çıkan şiddet olayları nedeniyle toplantı ve gösterilerin barışçıl niteliğinin ortadan kalktığı anlaşılmıştır.

Derece mahkemesi kararında; toplantı ve gösteri yürüyüşünün barışçıl niteliğinin ortadan kalktığı, şiddet içeren eylemler nedeniyle toplumsal hayatın etkilendiği ve kamu düzeninin bozulduğu ortaya konulmuştur. Dolayısıyla barışçıl niteliği ortadan kalkan toplantı ve gösteri yürüyüşünün kanuna aykırı hâle geldiği anlaşılmıştır. Dosya kapsamındaki tutanaklara göre de kolluk güçlerinin toplantıya müdahale öncesi uygun vasıtalarla birçok kez ihtarda bulunmasına rağmen şiddet hareketleri artarak devam etmiştir.

Somut olayda yakalananlar arasında başvurucular bulunmamakta ise de derece mahkemesi anılan eylemlerde başvurucuların yaralayıcı maddelerle güvenlik güçlerine saldırıda bulunduklarını tespit etmiştir. Bunun yanında derece mahkemesi başvurucuların kitlesel gösteri şekline dönüşen eylemlerde kimliklerini gizlemek için yüzlerini kapattıklarını tespit etmiş ve cezalandırılmalarında bu eylemleri de gözönünde bulundurmuştur.

Derece mahkemesi, kanuna aykırı hâle gelen toplantıda ihtara rağmen dağılmamakta ısrar eden ve kolluk görevlilerine görevlerini yaptırmamak için direnen başvurucular hakkında HAGB ve beş yıl denetimli serbestlik tedbiri uygulamıştır. Ayrıca anılan toplantıda yüzlerini gizleyerek yaralayıcı madde ile şiddet içeren eylemleri nedeniyle de başvuruculara 1 yıl 13 ay hapis cezası vermiştir. Somut olayda derece mahkemesinin cezalandırmaya yönelik kararlarının ilgili ve yeterli gerekçeye dayandığı anlaşılmıştır.

Derece mahkemesinin takdir hakkı yetkisi kapsamında olan anılan müdahalesinin kamu düzeni ve başkalarının haklarının korunması ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının kullanılması arasında adil bir denge kurduğu ve demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı olmadığı sonucuna varılmıştır.

Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın kabul edilemez olduğuna karar vermiştir.