Norm Denetimi Basın Duyuruları

Dava Konusu Kural

Dava konusu kuralda, esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının genel kurullarının genel kurul üyelerinin beşte ikisinin noterce tasdik edilmiş imzası ile düzenlenecek tutanak ve gündemle noter kanalıyla yapılacak başvuru üzerine alınacak kararla yönetim kurulu tarafından olağanüstü olarak toplantıya çağrılacağı öngörülmüştür.

İptal Talebinin Gerekçesi

Dava dilekçesinde özetle; esnaf ve sanatkârlar meslek kuruluşlarının olağanüstü genel kurula çağrılma usulünün zorlaştırıldığı, bu durumun meslek kuruluşlarının yönetimine mensuplarının katılmasını ve fikirlerini özgürce ifade edebilmesini güçleştirdiği, kuruluşların idari özerkliği ilkesini etkisiz ve karşılıksız bıraktığı, ayrıca devletin esnafı koruyucu ve destekleyici tedbirleri alma yükümlülüğüyle de bağdaşmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’ya aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Esnaf ve sanatkârlar meslek mensuplarının genel kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilmesi demokratik devlet ilkesinin gerektirdiği katılım araçlarından olup bu toplantıların azınlığın talebiyle gerçekleştirilebilmesi önem taşımaktadır. Nitekim demokrasinin en önemli gereklerinden biri de çoğulculuk olup bu anlamda azınlıkta kalanların da haklarının korunmasına, onların seslerini duyurabilmesine imkân tanınması gerekir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yönetiminde istikrarın sağlanması amacıyla, olağanüstü toplantılara çağrı yapılabilmesi için belirli oranda meslek mensubunun aynı yönde irade göstermesinin öngörülmesi kanun koyucunun takdirindedir. Ancak öngörülecek asgari oranın genel kurul üyelerinin karar ve yönetim organlarını denetleme işlevini ortadan kaldırmasının veya aşırı derecede zorlaştırmasının demokratik devlet ilkesine uygun düşmeyeceği kanaatine varılmıştır.

Kuralla olağanüstü genel kurul toplantısı için öngörülen beşte ikilik oran azınlıkta kalan kişilerin seslerini duyurabilmesini ve anılan kuruluşların işleyişine etkin şekilde katılabilmesini aşırı derecede güçleştirmektedir. Anılan kuruluşların yönetim ve denetim organları çoğunluk tarafından belirlenmektedir. Kuralla azınlığın genel kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilmesi için bir bütün hâlinde hareket etme zorunluluğu dolaylı olarak öngörülmektedir. Başka bir deyişle kural, azınlıkta kalanlar arasında görüş ayrılığı olduğu durumlarda genel kurul üyelerinin karar ve yönetim organlarını denetleme imkânını işlevsiz hâle getirmektedir. Bu itibarla önceki duruma nazaran daha nitelikli bir çoğunluk öngören kuralın demokratik devlet ilkesine uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anayasa Mahkemesi açıklanan gerekçelerle kuralın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve iptaline karar vermiştir.