Norm Denetimi Basın Duyuruları

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Japonya Hükümeti arasında Türkiye Cumhuriyeti’nde Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Kurulmasına Dair Anlaşma 30/6/2016 tarihinde imzalanmıştır. Anlaşmanın onaylanması 19/8/2016 tarihli ve 6742 sayılı Kanun’la Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından uygun bulunmuştur.

Üniversitenin kuruluş Anlaşması ve bu Anlaşmanın uygun bulunmasına ilişkin 6742 sayılı Kanun’dan ayrı olarak 7034 sayılı Kanun’la Üniversite ve Vakfın kuruluşuna ilişkin hususlar düzenlenmiştir.

Dolayısıyla Üniversitenin kuruluş Anlaşması ile bu Anlaşmanın uygun bulunmasına ilişkin Kanun’dan tamamen bağımsız olarak yasalaşan dava konusu kuralların yargısal denetiminin yapılmasına herhangi bir engel bulunmamaktadır.

A. 7034 Sayılı Kanun’un 6. Maddesi

Dava Konusu Kural

Dava konusu kuralda, Harcırah Kanunu, Basın İlan Kurumu Kanunu, Taşıt Kanunu, Devlet İhale Kanunu, Kamu İhale Kanunu, Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu, Kamu Konutları Kanunu, Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, Sayıştay Kanunu ve Kamu görevlilerinin mali ve sosyal haklarını düzenleyen 631 sayılı KHK’nın, Üniversite ve Üniversite tarafından kurulan şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak pay sahipliği nedeniyle bunlara tabi hâle gelen bağlı ortaklıkları ve iştirakleri hakkında uygulanmayacağı belirtilmiştir.

İptal Talebinin Gerekçesi

Dava dilekçesinde özetle; Anayasa’nın 130. maddesinde üniversiteler ile bağlı birimlerinin devletin gözetimi ve denetimi altında olduğu açıkça ifade edilmesine karşın Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (Üniversite) ve Üniversiteye bağlı kuruluşların devletin denetimi dışında bırakıldığı, Üniversiteye özerkliğin ötesinde bir bağımsızlık tanındığı, bu durumun diğer devlet üniversiteleri ile eşitsizliğe neden olduğu belirtilerek kuralın Anayasa’nın 10. ve 130. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Anayasa Mahkemesi, bu iddialar kapsamında özetle aşağıdaki değerlendirmelerde bulunmuştur:

Türk-Japon Bilim ve Teknoloji Üniversitesinin Kurulmasına Dair Anlaşmanın 1. maddesinde, Üniversitenin devlet üniversitesi şeklinde kurulması öngörülmüştür. Dolayısıyla adı geçen Üniversite, Anayasa’nın 130. maddesinde yükseköğretim kurumları için öngörülen düzenlemelere tabidir. Bu bağlamda Devletin diğer üniversitelerde olduğu gibi adı geçen Üniversite üzerinde de denetim ve gözetim yetkisi bulunmaktadır.

Devletin bu yetkiyi kullanırken dava konusu kuralda sayılan kanunların uygulanmasını zorunlu kılan bir Anayasa kuralı bulunmamaktadır. Üniversiteye aktarılan kamu kaynağının hukuka uygun bir şekilde kullanılmasının denetleme görevinin Sayıştay’a ait olması gerektiği yönünde anayasal bir zorunluluk yoktur.

Üniversitenin, Kanun’un 6. maddesinde sayılan kanunlardan muaf tutulması, milletlerarası anlaşmaya dayalı olarak kurulmasından kaynaklanmaktadır. Bu muafiyet kanun koyucunun takdir yetkisinde olup kuralda Anayasa’ya aykırı bir husus görülmemiştir.

Açıklanan gerekçeyle kural, Anayasa’ya aykırı bulunmayarak iptal talebinin reddine karar verilmiştir.

B. 7034 Sayılı Kanun’un 7. Maddesi

Dava Konusu Kural

Dava konusu kuralda, Üniversite bütçesinin ve mali yönetime ilişkin diğer hususların Üniversite tarafından düzenleneceği hüküm altına alınmıştır.

İptal Talebinin Gerekçesi

Dava dilekçesinde özetle; Kanun’un 6. maddesine yönelik gerekçelerle kuralın Anayasa’nın 10. ve 130. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Anayasa Mahkemesi, bu iddialar kapsamında özetle aşağıdaki değerlendirmelerde bulunmuştur:

Üniversitenin milletlerarası anlaşmaya dayalı olarak kurulmasından dolayı bazı kanunlardan muaf tutulması mümkün ise de Devletin bu Üniversite üzerindeki denetim ve gözetim görevini yerine getirebilmesi için temel kuralların kanunla düzenlenmesi, Anayasa’nın 130. maddesinin gereğidir.

Üniversite, Anlaşmayla yürürlükteki yükseköğretim kanunlarından muaf tutulmuş ve Üniversiteyle ilgili tüm akademik, mali ve idari konularla ilgili iç düzenlemeleri yapma konusunda Üniversite Konseyi yetkili kılınmıştır. Üniversite, bütçesinin onaylanması ve denetlenmesi süreci de dâhil olmak üzere mali konularda devletin gözetim ve denetiminden muaf tutulmuştur.

Üniversitenin kurulmasının milletlerarası anlaşmayla öngörülmüş olması, kanun hükümlerinin Anayasa’nın yükseköğretim kurumları ve üst kuruluşlarını düzenleyen maddelerine uygun olma zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır.

Bu bağlamda dava konusu kuralla Anayasa’da üniversite bütçeleri için öngörülen sistemin dışına çıkılması ve Üniversitenin devletin gözetim ve denetiminden muaf tutulması Anayasa’nın 130. maddesinde yükseköğretim kurumları için öngörülen hükümlerle bağdaşmamaktadır. 

Açıklanan gerekçeyle kural, Anayasa’ya aykırı bulunarak iptaline karar verilmiştir.

C. Kanun’un Geçici 1. Maddesinin (2) Numaralı Fıkrası

Dava Konusu Kural

Dava konusu kuralda, mülkiyeti Hazineye ait taşınmazların, -orman vasıflılar da dâhil olmak üzere- başka hiçbir işleme gerek kalmaksızın, Üniversiteye bedelsiz olarak tahsis edilmiş sayıldığı belirtilmiştir.

İptal Taleplerinin Gerekçesi

Dava dilekçesinde özetle; kuralda kullanım koşulları belirlenmeden ve ormanlık arazinin korunmasına ilişkin herhangi bir güvence öngörülmeden orman arazisinin Üniversiteye tahsis edilmesinin Devletin korumakla yükümlü olduğu ormanlık alanın yok olmasına sebebiyet vereceği, ormanlık alanın Üniversiteye tahsis edilmesini gerektiren bir zorunluluk bulunmadığı belirtilerek kuralın Anayasa’nın 2. ve 169. maddelerine aykırı olduğu ileri sürülmüştür.

Mahkemenin Değerlendirmesi

Anayasa Mahkemesi, bu iddialar kapsamında özetle aşağıdaki değerlendirmelerde bulunmuştur:

6831 sayılı Orman Kanunu’nda orman arazileri üzerinde yapılaşma kural olarak yasaklanmıştır. Anayasa’nın 169. maddesi uyarınca irtifak hakkına konu bina ve tesislerin devlet ormanları üzerinde yapılabilmesi, kamu yararının orman arazisinin bu hizmetlere tahsisini zorunlu kılmasına bağlı bulunmaktadır. Orman arazisinin eğitim ve öğretim amacıyla Üniversiteye tahsis edilmesinde kamu yararı bulunduğu açıktır. Ancak orman arazilerinin başka amaçla kullanımı için kamu yararı bulunması tek başına yeterli olmayıp Üniversiteye ait bina ve tesislerin devlet ormanları üzerinde yapılmasındaki kamu yararının orman arazisinin bu hizmetlere tahsisini zorunlu hâle getirmesi de gerekmektedir.

Dava konusu kuralda, herhangi bir zorunluluk hâli belirtilmeksizin, Hazineye ait orman vasıflı taşınmazların Üniversiteye tahsis edilmesi öngörülmüştür. Buna göre Üniversite, ormanlık alanı orman vasfını koruyarak kullanabileceği gibi zorunluluk hâli bulunmadan başka amaçlarla da kullanabilecektir. Dolayısıyla tahsis edilen orman vasıflı taşınmazın, başka amaçla kullanılıp kullanılmayacağı tamamen Üniversitenin takdirine bırakılmıştır.

Hazineye ait orman vasıflı taşınmazların herhangi bir zorunluluk ölçütü gözetilmeksizin Üniversiteye tahsis edilmesi, Anayasa’nın 169. maddesinde öngörülen Devletin ormanları koruma ve genişletme yükümlülüğüyle bağdaşmamaktadır.

Açıklanan gerekçelerle kural, Anayasa’ya aykırı bulunarak iptaline karar verilmiştir.